Ham muốn sử dụng điện thoại có thể tạo nên hành vi gây nghiện của những người sử dụng điện thoại quá mức.
Điện thoại thông minh đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hiện đại. Chúng ta thường xuyên kiểm tra tin nhắn và thông báo trên điện thoại, ngay cả khi không có lý do cụ thể.
Câu hỏi đặt ra là, liệu việc từ bỏ thiết bị này trong một khoảng thời gian ngắn có thể ảnh hưởng đến não bộ của chúng ta hay không?
Một nghiên cứu mới đây từ Đại học Heidelberg và Đại học Cologne (Đức) đã làm sáng tỏ vấn đề này bằng cách theo dõi sự thay đổi trong hoạt động thần kinh khi người dùng hạn chế tiếp xúc với điện thoại.
Hạn chế sử dụng điện thoại: Lợi hay không?
Nghiên cứu được thực hiện trên 25 người trưởng thành trong độ tuổi từ 18 đến 30. Những người tham gia được yêu cầu giảm thiểu tối đa việc sử dụng điện thoại trong 72 giờ, chỉ cho phép thực hiện các hoạt động thiết yếu liên quan đến công việc và liên lạc.
Trước và sau khoảng thời gian này, các nhà khoa học đã tiến hành chụp cộng hưởng từ (MRI) để phân tích hoạt động của não bộ. Đồng thời, các bài kiểm tra tâm lý cũng được thực hiện nhằm đánh giá sự thay đổi về tâm trạng và cảm giác thèm sử dụng điện thoại.
Trong quá trình quét não sau 72 giờ hạn chế sử dụng điện thoại, các nhà nghiên cứu đã cho người tham gia xem nhiều hình ảnh khác nhau, bao gồm hình ảnh điện thoại đang bật và tắt, cũng như các hình ảnh trung tính khác như thuyền và hoa.
Kết quả cho thấy, khi tiếp xúc với hình ảnh điện thoại, những vùng não liên quan đến xử lý phần thưởng và cơn thèm muốn hoạt động mạnh hơn.
Hiện tượng này tương tự với phản ứng của não bộ đối với các chất gây nghiện như nicotine hoặc rượu, cho thấy điện thoại thông minh đúng là có cơ chế gây nghiện.
Ngoài ra, những thay đổi trong não bộ còn liên quan đến hệ thống dopamine và serotonin, hai chất dẫn truyền thần kinh đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát hành vi cưỡng chế và tâm trạng.
Đây là dấu hiệu cho thấy việc sử dụng điện thoại có thể liên quan đến các cơ chế sinh học của chứng nghiện.
Nhiều yếu tố chưa được làm rõ
Mặc dù có sự thay đổi rõ rệt trong hoạt động não bộ, nhưng các bài kiểm tra tâm lý lại không cho thấy sự khác biệt đáng kể về tâm trạng của những người tham gia sau khi hạn chế sử dụng điện thoại.
Một số người báo cáo rằng họ cảm thấy tâm trạng cải thiện, nhưng dữ liệu không đủ mạnh để khẳng định điều này có ý nghĩa thống kê.
Nghiên cứu cũng chưa đi sâu vào lý do cụ thể tại sao điện thoại lại có thể gây ra những thay đổi trong hoạt động của não. Một giả thuyết được đưa ra là không phải tất cả các hoạt động trên điện thoại đều có tính gây nghiện như nhau.
Thí dụ: việc lướt mạng xã hội có thể kích thích hệ thống phần thưởng nhiều hơn so với việc chỉ sử dụng điện thoại để nghe gọi.
Ngoài ra, các nhà nghiên cứu cũng lưu ý rằng họ chưa thể phân biệt rõ ràng giữa ham muốn sử dụng điện thoại và ham muốn tương tác xã hội, hai yếu tố này hiện đang gắn bó chặt chẽ với nhau.
Tuy nhiên, nghiên cứu khẳng định rằng ngay cả một thời gian ngắn hạn chế sử dụng điện thoại cũng có thể tạo ra những thay đổi trong não bộ.
Các nhà khoa học nhấn mạnh rằng những cơ chế thần kinh được xác định có thể đóng vai trò quan trọng trong hành vi gây nghiện của những người sử dụng điện thoại quá mức.
Trong tương lai, các nghiên cứu tiếp theo có thể làm rõ hơn cách thức điện thoại ảnh hưởng đến não bộ và đề xuất những giải pháp để sử dụng công nghệ một cách cân bằng hơn.